Yeni ebeveynler için yaygın bir endişe olan doğum sonrası kanama, dikkatli bir ilgi ve anlayış gerektirir. Bu makale, annelerde doğum sonrası kanamanın ve yenidoğanlarda kanama sorunlarının yönetimine ilişkin kapsamlı bir genel bakış sunar. Nedenleri tanımak ve atılacak uygun adımları bilmek, hem annenin hem de çocuğun iyiliğini sağlayabilir. Doğum sonrası bakımın nüanslarını anlamak, ebeveynliğe sorunsuz bir geçiş için olmazsa olmazdır.
👶 Annelerde Doğum Sonrası Kanama
Doğum sonrası kanama (PPH), doğumdan sonra aşırı kanama anlamına gelir. Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde (erken PPH) veya doğumdan sonraki 12 haftaya kadar (geç PPH) herhangi bir zamanda ortaya çıkabilen ciddi bir durumdur. Komplikasyonları önlemek için derhal tanınması ve yönetilmesi çok önemlidir.
Doğum Sonrası Kanamanın Nedenleri
PPH’ye katkıda bulunabilecek birkaç faktör vardır:
- ✔ Uterin Atoni: Doğumdan sonra uterusun yeterli şekilde kasılmaması durumudur ve en sık görülen nedendir.
- ✔ Plasentanın Tutulması: Rahimde kalan plasenta parçaları, onun düzgün bir şekilde kasılmasını engelleyebilir.
- ✔ Yırtıklar: Doğum sırasında serviks, vajina veya perinede oluşan yırtıklar önemli kanamaya neden olabilir.
- ✔ Pıhtılaşma Bozuklukları: Von Willebrand hastalığı gibi önceden var olan durumlar veya edinilmiş durumlar kanın pıhtılaşmasını bozabilir.
- ✔ Rahim İnversiyonu: Rahmin ters dönmesiyle oluşan nadir fakat ciddi bir komplikasyondur.
Doğum Sonrası Kanamanın Belirtileri
PPH belirtilerini tanımak, zamanında müdahale için hayati önem taşır:
- ❗ Saatte birden fazla pedin ıslanmasına neden olacak kadar aşırı kanama.
- ❗ Büyük kan pıhtılarının atılması.
- ❗ Baş dönmesi veya sersemlik hissi.
- ❗ Kalp atışının hızlanması.
- ❗ Tansiyonun düşmesi.
- ❗ Vajinal ve perineal bölgede şişlik ve ağrı.
Doğum Sonrası Kanamanın Yönetimi
PPH’nin yönetim stratejileri, altta yatan nedene ve kanamanın şiddetine bağlıdır:
- Rahim Masajı: Rahimin düzenli olarak masaj yapılması, kasılmasına ve kanamanın azalmasına yardımcı olur. Bu genellikle tedavinin ilk aşamasıdır.
- İlaçlar: Oksitosin, misoprostol, metilergonovin ve karboprost, uterusun kasılmasına yardımcı olmak için kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar yalnızca tıp uzmanları tarafından uygulanmalıdır.
- Tutulan Plasentanın Elle Çıkarılması: Eğer plasenta parçaları tutulursa, sağlık hizmeti sağlayıcısı bunları elle çıkaracaktır.
- Yırtıkların Onarımı: Rahim ağzı, vajina veya perinedeki yırtıklar cerrahi olarak onarılır.
- Kan Transfüzyonu: Şiddetli vakalarda kaybedilen kanın yerine konması için kan transfüzyonu gerekebilir.
- Rahim Tamponu: Rahim içine bir balon yerleştirilir ve şişirilerek basınç uygulanır ve kanama durdurulur.
- Ameliyat: Nadir durumlarda, rahim atardamarının bağlanması veya histerektomi (rahim alınması) gibi ameliyatlar gerekebilir.
Doğum Sonrası Kanamanın Önlenmesi
PPH’yi önlemek için çeşitli önlemler alınabilir:
- 💊 Doğumun üçüncü evresinin aktif yönetimi, doğumdan hemen sonra oksitosin uygulanması dahil.
- 💊 Göbek bağının erken kesilmesi ve bağlanması.
- 💊 Plasentanın dışarı çıkarılması için kontrollü kordon çekişi.
- 💊 Plasentanın tam olduğundan emin olmak için detaylı muayene.
👶 Yenidoğanlarda Kanama
Annelerde PPH’den daha az yaygın olsa da, yenidoğanlarda kanama meydana gelebilir. Olası nedenleri ve bunların nasıl ele alınacağını anlamak önemlidir. K vitamini eksikliği birincil endişe kaynağıdır ve belirtileri erken tanımak kritik öneme sahiptir.
Yenidoğanlarda Kanama Nedenleri
Yenidoğanlarda kanama çeşitli faktörlere bağlı olabilir:
- ✔ K Vitamini Eksikliğine Bağlı Kanama (KVKD): Bu durum, yenidoğanlarda kanın pıhtılaşması için gerekli olan K vitamini seviyelerinin düşük olması nedeniyle oluşur.
- ✔ Doğum Sırasında Travma: Forseps veya vakumla çıkarma bazen hafif kanamalara neden olabilir.
- ✔ Hemofili: Kanın pıhtılaşmasını bozan nadir bir genetik bozukluktur.
- ✔ Trombositopeni: Enfeksiyonlar veya bağışıklık bozuklukları gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilen düşük trombosit sayısı.
K Vitamini Eksikliği Kanaması (VKDB)
Eskiden Yenidoğan Hemorajik Hastalığı olarak bilinen VKDB, üç şekilde ortaya çıkabilir:
- Erken VKDB: Genellikle annenin bazı ilaçları kullanması sonucu, yaşamın ilk 24 saati içinde ortaya çıkar.
- Klasik VKDB: Yaşamın 1-7. günleri arasında görülür.
- Geç VKDB: Genellikle sadece anne sütüyle beslenen ve doğumda K vitamini enjeksiyonu yapılmamış bebeklerde, yaşamın 2 ila 12. haftaları arasında görülür.
Yenidoğanlarda Kanama Belirtileri
Yenidoğanlarda kanama belirtilerine karşı dikkatli olun:
- ❗ Göbek kordonu kütüğünden kanama.
- ❗ Kolay morarma.
- ❗ Burun veya ağızdan kanama.
- ❗ Dışkıda kan.
- ❗ Kan kusma.
- ❗ Nöbetler (ağır intrakranial kanama vakalarında).
Yenidoğanlarda Kanama Yönetimi
Yenidoğanlarda kanamanın yönetimine yaklaşım, nedene bağlıdır:
- K Vitamini Enjeksiyonu: VKDB’yi önlemek için genellikle yenidoğanlara doğumdan kısa bir süre sonra K vitamini enjeksiyonu yapılır.
- K Vitamini Takviyesi: Bazı durumlarda oral K vitamini takviyeleri önerilebilir, ancak enjeksiyonlardan daha az etkilidir.
- Altta Yatan Durumların Tedavisi: Kanama hemofili veya trombositopeni nedeniyle meydana geliyorsa, bu durumlara yönelik özel tedaviler gerekli olacaktır.
- Destekleyici Bakım: Şiddetli vakalarda kan transfüzyonu veya diğer destekleyici bakımlara ihtiyaç duyulabilir.
Yenidoğanlarda Kanama Önlenmesi
VKDB’yi önlemenin en etkili yolu:
- 💊 Tüm yenidoğanlara doğumdan hemen sonra rutin olarak K vitamini enjeksiyonu yapılması.
👱 Loşi: Normal Doğum Sonrası Kanama
Loşi, doğumdan sonra oluşan normal vajinal akıntıdır. Kan, mukus ve rahim dokusundan oluşur. Loşi’nin farklı evrelerini anlamak, onu PPH’den ayırt etmek için önemlidir.
Loşi Evreleri
Loşi üç evreden geçer:
- Lochia Rubra: Doğumdan sonraki ilk 3-4 gün boyunca görülür. Parlak kırmızıdır ve küçük pıhtılar içerebilir.
- Lochia Serosa: Doğum sonrası yaklaşık 4. günden 10-14. güne kadar görülür. Pembemsi kahverengi renktedir.
- Lochia Alba: Doğum sonrası yaklaşık 2. haftadan 6. haftaya kadar görülür. Sarımsı beyaz renktedir.
Loşi İçin Ne Zaman Tıbbi Yardım Alınmalıdır?
Loşi normal olsa da bazı belirtiler tıbbi müdahaleyi gerektirir:
- ❗ Saatte birden fazla pedin ıslanmasına neden olan ağır kanama.
- ❗ Büyük kan pıhtılarının atılması.
- ❗ Kötü kokulu loşi.
- ❗ Ateş.
- ❗ Karın ağrısı.
⚠ Önemli Hususlar
Hem annelerde hem de bebeklerde doğum sonrası kanama, dikkatli olma ve hızlı eylem gerektirir. Sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla açık iletişim hayati önem taşır. Erken teşhis ve uygun yönetim, sonuçları önemli ölçüde iyileştirebilir.
- Doğum sonrası kanama ile ilgili herhangi bir endişeniz varsa mutlaka bir sağlık uzmanına danışın.
- Sağlık uzmanınızın talimatlarını dikkatlice izleyin.
- Planlanan tüm doğum sonrası kontrollerinize katılın.
